Uluslararası Lojistik Servisi Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken 10 Ana Kriter

Uluslararası lojistik servisleri, küresel ticaretin kalbi niteliğindedir. Bir ürünün fabrikadan çıkıp dünyanın diğer ucundaki alıcıya ulaşana kadar yaşadığı yolculuk aslında işletmelerin rekabet gücünü belirleyen stratejik bir süreçtir. Bu süreçte yapılan doğru tercihler maliyetleri düşürür, teslimat hızını artırır ve müşteri memnuniyetini yükseltir. Ancak yanlış seçimler, beklenmedik masraflar ve itibar kayıplarına neden olabilir. Bu nedenle lojistik servisi seçimi yapılırken maliyet unsurlarının yanı sıra teknolojik altyapı, sektörel uzmanlık, operasyonel şeffaflık ve çevresel sürdürülebilirlik gibi birçok faktör titizlikle incelenmelidir.

İşletme İhtiyaç Analizi: Nereden Başlamalı?

Lojistik hizmeti arayışında ilk adım, işletmenin taşıma süreçlerine dair beklentilerini ve kısıtlarını kapsamlı bir şekilde analiz etmektir. Bu analiz, maliyet ve hızın ötesinde, yükün türü, hacmi, teslimat hedefleri ve alıcı pazarlardaki yasal düzenlemeler gibi birçok değişkeni dikkate alarak şekillendirilir. Doğru bir ihtiyaç analizi, sonraki aşamalarda yapılacak tüm lojistik kararların temelini oluşturur.

Yük Tipi ve Hacim Tahmini

Taşımacılığa konu olan ürünlerin fiziksel özellikleri (kırılganlık, sıcaklık hassasiyeti, değer durumu) ve bunların taşınacağı miktar, seçilecek hizmet sağlayıcının altyapısal yeterliliğini doğrudan etkiler. Örneğin, tehlikeli maddelerin taşınması özel lisanslar ve ekipmanlar gerektirirken, e-ticaret lojistiği daha hızlı ve küçük hacimli parsiyel taşımalarla ilerler. Yük hacminin doğru hesaplanması hem maliyet hesaplamalarında hem de operasyonel planlamada kritik bir rol oynar.

Teslimat Süre Hedefleri ve SLA’ler

Lojistik operasyonların verimliliği büyük ölçüde teslimat sürelerine bağlıdır. Teslimatların zamanında ve eksiksiz gerçekleşmesi, müşteri memnuniyetinin temel belirleyicilerinden biri olarak öne çıkar. Bu noktada, Hizmet Seviyesi Anlaşmaları (SLA), taşıyıcı firma ile müşteri arasındaki beklenti ve yükümlülükleri netleştirir. SLA belgelerinde, teslimat süresi hedefleri, gecikme toleransları, aksama durumlarında devreye alınacak müdahale senaryoları ve hizmet kalitesine dair performans göstergeleri açık şekilde tanımlanmalıdır. On-time delivery oranı yüksek firmalar, operasyonel disiplinleri ve güvenilirlikleri sayesinde sektörde rekabet avantajı elde eder.

Transit Süre ve Servis Ağı

Transit süre, bir gönderinin çıkış noktasından varış noktasına ulaşana kadar geçen toplam zamanı ifade eder. Bu sürenin belirlenmesinde coğrafi mesafenin ötesinde, lojistik sağlayıcının hizmet kapasitesi, sınır geçişlerindeki operasyonel verimlilik, tercih edilen taşıma modları ve altyapı koşulları gibi birçok faktör etkili olur. Geniş ve entegre bir servis ağına sahip olan firmalar, farklı coğrafyalarda kesintisiz taşıma operasyonları yürüterek teslimat sürelerini optimize eder. Bu sayede olası gecikmelerin ve yerel lojistik aksamaların etkisi azaltılır, tedarik zinciri daha öngörülebilir ve sürdürülebilir hale gelir.

Çoklu Taşıma Modları (Multimodal / Intermodal)

Uluslararası lojistikte operasyonel esneklik ve maliyet avantajı sağlamak isteyen firmalar için çoklu taşıma modları stratejik bir tercihtir. Multimodal taşımacılık, kara yolu taşımacılığı, deniz yolu taşımacılığı, hava yolu ve demir yolu gibi farklı taşıma türlerinin tek bir taşıma sözleşmesi altında entegre edildiği bir yapıyı ifade eder. Intermodal taşımacılıkta ise yük, aynı taşıma ünitesi içinde (genellikle konteyner) tutulur ve bu ünite farklı taşıma araçlarına aktarılır. Böylece elleçleme ihtiyacı azalır. 

Her iki model de transit sürenin kısaltılmasına, operasyonel risklerin azaltılmasına ve karbon emisyonunun düşürülmesine katkı sağlar. Lojistik sağlayıcının bu modlar arasında kurduğu entegrasyon, hem çevresel sürdürülebilirliği destekler hem de teslimat performansını artırır.

Maliyet Şeffaflığı ve Gizli Ücretler

Lojistik maliyet analizi sadece ana taşıma bedeline odaklanılarak yapılmamalıdır. Tekliflerin gerçekçi ve karşılaştırılabilir olabilmesi için sürece dair tüm ücret kalemlerinin açıkça tanımlanması gerekir. BAF, CAF, DTHC gibi ek masrafların yanı sıra bekleme ücretleri, yükleme-boşaltma giderleri ve sigorta maliyetleri gibi detaylar da toplam maliyeti doğrudan etkiler. 

Maliyet kalemlerinin açık şekilde belirtilmesi, firmaların teklif karşılaştırması yaparken objektif bir karar vermesini sağlar. Sürpriz masraflar, operasyonun bütününde ciddi zararlara yol açabilir.

BAF, CAF, DTHC gibi Ek Ücretler

Lojistik tekliflerde toplam taşıma bedelinin dışında kalan ek ücret kalemleri, operasyonel maliyetlerin önemli bir parçasını oluşturur. Bu kalemlerin önceden netleştirilmesi hem bütçeleme hem de tedarik zinciri planlaması açısından kritik önemdedir:

• BAF (Bunker Adjustment Factor): Yakıt fiyatlarındaki küresel dalgalanmaların deniz taşımacılığına etkisini dengelemek amacıyla uygulanan yakıt ayarlama bedelidir.

• CAF (Currency Adjustment Factor): Uluslararası taşımacılıkta döviz kuru değişimlerinden doğan farkları karşılamak için eklenen kur farkı bedelidir.

• DTHC (Destination Terminal Handling Charges): Varış limanında yapılan yükleme, boşaltma, terminal elleçleme ve belge işlemleri için alınan hizmet bedelidir.

Operasyonel Güvenilirlik

Güvenilirlik, bir lojistik sağlayıcının taahhüt ettiği sürede ve şekilde hizmet sunma yetkinliğidir. Bu, hem planlanan taşıma süresine sadakat hem de operasyonel sorunlar karşısında hızlı ve etkin çözüm üretebilme becerisini kapsar. Güvenilir firmalar, operasyonlarını izlenebilir hale getirerek müşteriye süreç üzerinde kontrol sunar.

On-Time Delivery Oranları ve KPI’ler

Zamanında teslimat oranı, lojistik performansının temel taşlarından biri olarak kabul edilir ve KPI (Key Performance Indicator) kapsamında sürekli olarak izlenir. Bu oran, gönderilerin planlanan sürede alıcıya ulaşma düzeyini gösterdiği için hem operasyonel disiplinin hem de müşteri memnuniyetinin güçlü bir göstergesidir. 

Teslimatların %95’in üzerinde gerçekleşmesi, lojistik sağlayıcının güvenilirliğini artırır ve müşteride olumlu bir algı oluşturur. Lojistik firmalarının bu oranları düzenli olarak raporlaması ve şeffaf biçimde paylaşması, iş ortaklarının risk değerlendirmelerinde daha net kararlar almasını sağlar. Bu sayede hem süreç yönetimi iyileştirilir hem de uzun vadeli iş birlikleri için sağlam bir temel oluşturulur.

Teknoloji ve İzlenebilirlik

Lojistik sektöründe dijitalleşmenin etkisi her geçen gün daha belirgin hale gelmektedir. Gelişmiş izleme ve yönetim sistemleri, taşıma süreçlerinin daha şeffaf, kontrollü ve güvenli biçimde yürütülmesini sağlar. GPS destekli filo takibi sayesinde araçların anlık konumu izlenebilirken, RFID (Radio Frequency Identification) teknolojisi ile ürünler sevkiyat boyunca her aşamada takip edilebilir. Otomatik bildirim sistemleri, olası gecikmeler veya rota sapmaları gibi durumlarda ilgili birimleri anında bilgilendirerek hızlı müdahale imkanı tanır. 

Ayrıca dijital evrak yönetimiyle birlikte fatura, taşıma belgesi ve teslimat formları gibi tüm dokümanlar elektronik ortamda düzenlenir ve işlenir. Bu gelişmeler, hem operasyonel verimliliği artırır hem de zaman ve maliyet açısından önemli avantajlar sunar.

Gümrük ve Regülasyon Uzmanlığı

Uluslararası lojistik operasyonlarında her ülkenin kendine özgü gümrük mevzuatı, ithalat-ihracat belgeleri ve denetim prosedürleri bulunur. Bu süreçlerin doğru yönetimi hem yasal gerekliliklerin karşılanmasını sağlar hem de sevkiyat sürelerini kısaltarak maliyetlerin daha verimli şekilde kontrol edilmesine katkı sunar. 

Gümrük geçişlerinde yaşanabilecek en küçük bir aksaklık tüm tedarik zincirini sekteye uğratabilir. Bu nedenle tercih edilecek lojistik hizmet sağlayıcısının farklı ülkelere yönelik güncel regülasyonlara hakim, gerekli belgeleri eksiksiz şekilde hazırlayabilen ve sınır geçişlerinde oluşabilecek sorunları öngörebilen bir altyapıya sahip olması gerekir. Uzman bir ekip ve doğru süreç yönetimi sayesinde gümrük işlemleri hızlı, sorunsuz ve uyumlu şekilde tamamlanabilir. Böylece hem zaman kaybı önlenir hem de ticari operasyonların sürekliliği sağlanır.

Hedef Pazar Özel Sertifikalar

Uluslararası pazarlarda başarılı bir lojistik hizmet sunumu için operasyonel yeterliliğin yanı sıra belirli kalite ve uygunluk standartlarının karşılanması gerekir. FIATA (International Federation of Freight Forwarders Associations) gibi sektörün önde gelen kuruluşları, taşımacılıkta güvenilirliği artıran küresel standartlar belirleyerek firmalara rehberlik eder. Bu standartlara uygun şekilde faaliyet gösteren şirketler hedef pazarlarda hem daha hızlı kabul görür hem de düzenleyici otoritelerle olan ilişkilerinde güçlü bir pozisyona sahip olur.

Ayrıca ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi sertifikasına sahip firmalar, iş süreçlerini kalite odaklı, ölçülebilir ve iyileştirmeye açık bir yapıda sürdürebilir. Bu yaklaşım, müşteri beklentilerini karşılamada sistematik bir zemin sunar ve uzun vadeli iş birlikleri kurma konusunda firmalara güven kazandırır.

Sertifikasyonlar, mevzuata uygunluğun ötesinde, firmanın profesyonel yaklaşımını, şeffaf işleyişini ve süreç yönetimindeki kalite standartlarını açık biçimde ortaya koyar. Bu nitelikler hedef pazarlarda güven oluşturur ve rekabet gücünü artırır.

STA Avantajlarından Yararlanma Desteği

Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA), ülkeler arası ticarette maliyetleri düşüren ve rekabet avantajı sağlayan önemli düzenlemelerdendir. Bu anlaşmalar kapsamında belirli ürün gruplarında gümrük vergileri azaltılır veya tamamen kaldırılır. Böylece ihracat yapan firmalar için pazara giriş maliyetleri düşer, ürünlerin fiyat-performans avantajı artar. Ancak bu avantajlardan etkili biçimde faydalanmak, doğru belge yönetimi, menşe kurallarına uygunluk ve gümrük prosedürlerinin eksiksiz takibiyle mümkündür. 

Lojistik hizmet sağlayıcısının STA kapsamındaki ülkelerle ilgili güncel bilgilere ve uygulama detaylarına hakim olması, sürecin aksamadan ilerlemesini sağlar. Doğru yönlendirme ve zamanında işlem desteği sayesinde firmalar, dış pazarlarda maliyet avantajını tam anlamıyla kullanabilir.

Sigorta, Güvenlik ve Risk Yönetimi

Uluslararası taşımacılık faaliyetlerinde karşılaşılabilecek riskler, operasyonel ve finansal anlamda büyük sonuçlar doğurabilir. Gecikmeler, hasarlar, hırsızlık, doğal afetler ya da sınır geçişlerinde yaşanabilecek sorunlar tüm süreci sekteye uğratabilecek risk grupları arasında yer alır. Bu nedenle lojistik firmalarının, risk yönetimini sistematik biçimde ele alması ve olası senaryolara karşı koruyucu mekanizmalar oluşturması gerekir. 

Güvenlik protokolleri, taşıma öncesi ve sonrası kontroller, rotaya göre alınan önlemler, sürücü ve araç güvenliğini kapsayan politikalar bu sürecin ayrılmaz parçalarıdır. Ayrıca kriz anlarında devreye girecek alternatif planların önceden tanımlanması operasyonel sürekliliği güvence altına alır.

Yük Sigortası Kapsamı ve Limitler

Taşıma sırasında ortaya çıkabilecek hasar, kayıp veya bozulmaların işletmeye yansıyan etkilerini azaltmak için yük sigortası hayati bir rol üstlenir. Sigorta poliçesi düzenlenirken taşınan ürünün birim değeri, sevkiyat rotası, taşıma süresi ve modu gibi birçok değişken dikkate alınmalıdır. 

Bazı sektörlerde, örneğin elektronik ya da ilaç taşımalarında, ürünlerin değeri oldukça yüksek olduğu için sigorta limitlerinin gerçekçi ve yeterli düzeyde belirlenmesi büyük önem taşır. Eksik ya da kapsam dışı bırakılan durumlar, herhangi bir zarar oluştuğunda işletmenin karşılayamayacağı finansal yükler doğurabilir. Bu nedenle lojistik hizmet sağlayıcısının sunduğu sigorta seçenekleri açıkça değerlendirilerek riskleri tam anlamıyla kapsayacak poliçelerle yola çıkılmalıdır.

Sektörel Uyum (Niş Çözümler)

Lojistik ihtiyaçlar sektörlere göre büyük farklılıklar gösterir. Gıda, ilaç, otomotiv, tekstil gibi sektörlerin her biri kendi taşıma dinamiklerine sahiptir. Bu nedenle lojistik sağlayıcının, müşterinin faaliyet gösterdiği sektöre özel çözüm sunabilmesi gerekir. Bu hem süreç kalitesini artırır hem de hataları minimuma indirir.

Soğuk Zincir ve Gıda Lojistiği

Soğuk zincir lojistiği, ısıya duyarlı ürünlerin kalite kaybı yaşanmadan son tüketiciye ulaşmasını sağlar. Süt ürünleri, et, sebze-meyve gibi bozulabilir gıdaların taşınması sırasında sıcaklık zincirinin hiçbir aşamada kesintiye uğramaması gerekir. Bu sürecin yönetimi, araç içi sıcaklık sensörleri, uzaktan izleme sistemleri, acil durum jeneratörleri, özel termal ambalajlama yöntemleri ve hijyen kurallarına sıkı sıkıya bağlı kalınarak gerçekleştirilmelidir. 

Soğuk zincir süreçlerinde yaşanacak en küçük bir aksaklık, hem maddi kayıplara yol açar hem de marka itibarına zarar verir. Bu nedenle gıda lojistiğinde uzmanlaşmış bir taşıyıcıyla çalışmak güvenliğin ve kalite sürekliliğinin temel şartı hâline gelir.

Yüksek Değerli & Hassas Kargolar (Elektronik, İlaç)

Elektronik, ilaç ve benzeri yüksek değerli ürünlerin taşınması maksimum özen ve özel altyapılar gerektirir. Bu tür ürünler hem maliyet hem de regülasyon açısından ciddi sorumluluk taşır. Elektronik bileşenlerin taşınmasında nem ve statik elektrikten korunma sağlanmalı, anti-statik ambalajlar, özel kabinler ve nem kontrol cihazları kullanılmalıdır. 

İlaç taşımacılığında ise GDP (Good Distribution Practices) standartlarına uygunluk, sıcaklık kontrollü ortamlar, izlenebilirlik sistemleri ve sertifikalı taşıma çözümleri devreye girer. 

Bu ürün gruplarında meydana gelebilecek hasarlar hem ciddi mali kayıplara yol açar hem de insan sağlığı açısından telafisi zor sonuçlar doğurabilir. Bu yüzden güvenlik protokolleri, ek sigorta kapsamı, detaylı kayıt tutma ve yüksek hassasiyetli takip sistemleri gibi unsurlar titizlikle uygulanmalıdır.

Sürdürülebilirlik ve Yeşil Lojistik

Çevresel sürdürülebilirlik, lojistik sektörünün geleceğini belirleyen faktörlerden biridir. Artan karbon salımı, yasal yaptırımlarla sınırlanırken müşteri talepleri de çevre dostu uygulamaları zorunlu kılmaktadır. Bu doğrultuda yeşil lojistik çözümlerine odaklanan firmalar, hem maliyet avantajı sağlar hem de marka değerini artırır.

Lojistik sektöründe çevresel etkilerin azaltılması artık bir tercih değil, operasyonel ve yasal bir zorunluluk haline gelmiştir. Artan karbon salımı, hava ve kara taşımacılığı kaynaklı emisyonlar küresel iklim krizine katkıda bulunan ana etkenlerden biri olarak öne çıkar. Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat kapsamında getirdiği karbon düzenlemeleri, taşımacılık yapan firmalar için hem vergisel hem de operasyonel yükümlülükler getirmektedir. Bu çerçevede yeşil lojistik stratejilerini benimseyen firmalar çevreye duyarlı çözümleri sayesinde regülasyonlara uyum sağlayarak rekabet güçlerini pekiştirir ve tüketici gözünde güçlü bir marka algısı oluşturur.

Karbon Ayak İzi Raporlama

Lojistik operasyonların çevreye olan etkisini ölçmek için karbon ayak izi raporlaması kritik bir adımdır. Taşıma modları, güzergah uzunlukları, yakıt türleri ve operasyon hacmi gibi parametreler üzerinden yapılan ölçümler, şirketin ne düzeyde emisyon ürettiğini somut verilerle ortaya koyar. Bu verilerin düzenli şekilde raporlanması hem iç denetim hem de kamuoyu ile olan iletişim açısından büyük önem taşır. Şeffaflık politikaları doğrultusunda yayımlanan emisyon raporları, şirketin çevresel duyarlılığını ortaya koyar ve sürdürülebilirlik hedeflerine ne ölçüde yaklaşıldığını gösterir.

Alternatif Yakıt ve ROTA Optimizasyonu

Taşımacılık faaliyetlerinde kullanılan fosil yakıtlar karbon salımının ana kaynakları arasında yer alır. Bu nedenle alternatif yakıt teknolojilerine geçiş, çevresel etkilerin azaltılmasında güçlü bir çözüm olarak öne çıkar. 

Elektrikli kamyonlar, LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz), biyoyakıtlar ve hidrojen bazlı çözümler, geleneksel dizel yakıtların yerine geçerek hem karbon ayak izini küçültür hem de orta vadede maliyet tasarrufu sağlar. Bunun yanında rota optimizasyon sistemleri, taşıma güzergahlarını analiz ederek en kısa ve en az yakıt harcayan yolları belirler. Bu yaklaşım, teslimat sürelerini iyileştirmenin yanı sıra yakıt tüketimini azaltarak çevresel yükü hafifletir. Sürdürülebilir lojistik stratejileri içinde bu iki unsurun birlikte değerlendirilmesi çevre performansı yüksek operasyonların önünü açar.

Referanslar ve Müşteri Hizmeti

Bir firmanın geçmiş operasyonel tecrübeleri ve sunduğu müşteri destek hizmetlerinin kalitesi, seçim sürecinde en belirleyici unsurlar arasında yer alır. Daha önce hangi sektörlerde hizmet verdiği, karşılaştığı lojistik sorunlara nasıl çözümler ürettiği ve projelerini ne ölçüde başarıyla tamamladığı, kapasitesi hakkında doğrudan fikir verir. Referanslar ya da detaylı vaka incelemeleri sayesinde uzun vadeli bir iş birliği kurulup kurulamayacağı daha net değerlendirilebilir. Özellikle kriz anlarında hızlı müdahale eden, iletişimi kesintisiz sürdüren ve süreç boyunca şeffaf kalan bir yapı, stratejik bir ortak olarak öne çıkar.

Deneyim Kanıtı: Vaka Çalışmaları

Lojistik firmalarının geçmiş projelerde elde ettiği performans sonuçları potansiyel müşteriler için oldukça yol gösterici olabilir. Özellikle farklı sektörlerde karşılaşılan zorluklara karşı geliştirilen özgün çözümler, operasyonel esnekliğin ve uzmanlık seviyesinin bir göstergesidir. Vaka çalışmaları, bu bağlamda soyut vaatlerin ötesine geçerek ölçülebilir ve kanıta dayalı veri sunar. İyi yapılandırılmış vaka analizleri sayesinde firmanın zorluklara nasıl yaklaştığı, ne tür sonuçlar elde ettiği ve süreci ne kadar verimli yönettiği detaylı bir şekilde incelenebilir.

7/24 Destek ve Çok Dilli İletişim

Uluslararası lojistik faaliyetleri, farklı kıtalarda ve zaman dilimlerinde kesintisiz biçimde yürütülür. Bu nedenle firmaların günün her saati ulaşılabilir olması operasyonel aksaklıkların önüne geçmek açısından büyük önem taşır. Acil durumlarda veya kritik operasyonlarda gecikmeden yanıt veren bir destek hattı, sürecin kontrol altında tutulmasını kolaylaştırır. 

Ayrıca çok dilli destek sunan müşteri hizmetleri ekibi dil bariyerini ortadan kaldırarak iletişimde netlik sağlar. Böylelikle farklı ülkelerdeki iş ortaklarıyla yürütülen operasyonlarda sorun yaşanması engellenmiş ve sürecin daha sağlıklı ilerlemesine katkı sunulmuş olur.

Kaynakça

• https://www.drewry.co.uk/supply-chain-advisory/case-studies/assisting-with-identifying-carrier-kpis-and-target-setting
• https://www.drewry.co.uk/supply-chain-advisory/research/esourcing-ocean-freight-solution
  
• https://www.freightos.com/logistics-technology-insights/why-logistics-technology-investment-is-growing-rapidly/